Het gebeurt in de meeste organisaties maar weinig dat alle werknemers om klokslag vijf uur tegelijkertijd het pand verlaten. Bij grote drukte zijn een paar overuren vaak zelfs noodzakelijk. Dat is geen probleem, zolang werknemers niet structureel overwerken. De kans bestaat dan namelijk dat deze medewerkers overbelast raken en (langdurig) uitvallen. Bovendien moet u bij overwerk vaak extra kosten maken. Bekijk in deze checklist de regels en tips over hoe om te gaan met overwerk in uw organisatie.
Houd u aan de Arbeidstijdenwet
In de Arbeidstijdenwet komt de term ‘overwerk’ niet voor. Er is zo geen wettelijke definitie van. Wel geeft de wet aan hoeveel uur een werknemer maximaal per dag en per week mag werken. Voor werknemers van 18 jaar en ouder geldt:
- de maximumarbeidstijd bedraagt 12 uur per dienst en 60 uur per week;
- over een periode van vier weken mag de werknemer gemiddeld 55 uur per week werken;
- over een periode van 16 weken loopt dit terug naar 48 uur.
Overuren horen hier ook bij. Zijn er in uw organisatie werknemers die overuren draaien? Dan moet u er dus rekening mee houden dat zij zich houden aan de hierboven genoemde criteria. Voor nachtdiensten gelden vaak afzonderlijke afspraken. Ze staan in de cao of een bedrijfsregeling. Kijk daarom wat er is afgesproken. Nachtdiensten zijn in principe niet hetzelfde als overwerk. Van een nachtdienst is sprake zodra er ten minste één uur wordt gewerkt tussen 0.00 uur en 6.00 uur. Meestal bestaan er afzonderlijke afspraken over in de cao of een bedrijfsregeling.
Bedenk of u een overwerkvergoeding betaalt
Wettelijk is er geen specifiek recht op overwerkvergoeding, al kan dit soms wel ontstaan op basis van gewoonterecht. Meestal is vergoeding echter alleen aan de orde als dit in de cao of de arbeidsovereenkomst is afgesproken. Zo’n afspraak gaat doorgaans uitsluitend over overuren, niet over een uur dat u een keer extra werkt. Bij hogere functies bevat het arbeidscontract daarnaast vaak de beperking dat (incidenteel) overwerk een normaal onderdeel van de functie is, omdat de werknemer al flink betaald krijgt.
Zorg dat werknemers niet structureel overwerken
Binnen de grenzen van redelijkheid en billijkheid kunt u werknemers verplichten over te werken als dat noodzakelijk is voor uw organisatie. Overwerk mag echter nooit een structureel karakter krijgen. U zou op die manier namelijk een personeelstekort kunnen verbloemen. Breng de gewerkte uren in kaart, zodat u weet wat u moet doen. Als uw werknemer structureel overwerkt heeft hij recht op een aanpassing van zijn contract of u moet de werkzaamheden anders verdelen.
Voorkom werkstress
De vraag is altijd of de overuren niet leiden tot werkdruk. Lichte druk kan de productiviteit ten goede komen, als die omslaat in werkstress is de productiviteit vaak weg. De Arbowet spreekt in dat geval over psychosociale arbeidsbelasting (PSA) en verplicht u om de werknemers daar tegen te beschermen. Dat geldt dus ook voor te hoge werkdruk door langdurig overwerk. Ingrijpen is overigens ook in uw eigen belang, want te hoge werkdruk verhoogt ook de kans op (langdurig) verzuim. Als u psychosociale arbeidsbelasting door overwerk signaleert, moet u handelen. Zo voorkomt u dat de werknemer slecht gaat functioneren of langdurig uitvalt. Probleem is wel dat er voor stress geen standaardoplossing is. Allereerst moet u controleren of het probleem daadwerkelijk door het overwerken wordt veroorzaakt. Is dit het geval, dan kan extra personeel of een aanpassing van het takenpakket een oplossing zijn. Het komt ook voor dat een werknemer niet goed kan ontspannen naast zijn werk. Een mogelijke oplossing is dan het aanbieden van bedrijfsfitness of psychologische ondersteuning.
Houd de vinger aan de pols
Uiteraard is het altijd beter om stress gerelateerde klachten vóór te zijn. Houd dus in de gaten hoe vaak werknemers overwerken en wat daarvan de oorzaak is. Stel mogelijke problemen ook open en eerlijk aan de orde tijdens de cyclus van functionerings- en beoordelingsgesprekken.
Meer informatie nodig, volg dan een arbocursus
Bron: HR kennisbank